Το Ωρολόγιον του Ανδρονικου του Κυρρηστου(Οι Αερηδες)


Είναι το σπουδαιότερο κτήριο του χώρου της Ρωμαϊκής αγοράς. Πρόκειται για οκταγωνικό πύργο, από πεντελικό μάρμαρο, ύψους 12,10μ, με πλευρά μήκους 3,20μ και διάμετρο βάσης 8,36μ.Έχει δύο κορινθιακά πρόπυλα και ένα κυλινδρικό πρόσκτισμα στη Νότια πλευρά

Κτίσθηκε, γύρω στο 47 πΧαπό τον αστρονόμο Ανδρόνικο από την Κύρρο, πόλη της βορείου Συρίας,η οποία ιδρύθηκε περί το 300 πΧ από Έλληνες, ιδίως Μακεδόνες.


Για τον Ανδρόνικο Κυρρήστη γνωρίζουμε ότι ήταν μηχανικός-Αρχιτέκτονας, ειδικευμένος στην κατασκευή ηλιακών και υδραυλικών ρολογιών, αλλά μας είναι άγνωστος ο λόγος κατασκευής του μνημείου καθώς και ο χρηματοδότης του
έργου.


   

Στην κορυφή της κωνικής στέγης υπήρχε ένας ορειχάλκινος
ανεμοδείκτης σε μορφή Τρίτωνα ο οποίος δεν έχει βρεθεί.


Κάτω από το γείσο της στέγης και στις οκτώ έδρες βρίσκονται
ανάγλυφοι οκτώ φτερωτοί άνεμοι με τα ονόματά τους
:

        
ΒΟΡΕΑΣ: Ο κατά το σχήμα στερεός, ο άνεμος του βουνού.
(Βόρειος, Τραμουντάνα)

Ένας σκυθρωπός γέρος, τυλιγμένος σε χιτώνα, φυσάει μέσα από ένα μεγάλο κοχύλι.

      
Οι χαράξεις κάτω από τους ανέμους είναι τα ηλιακά ρολόγια του μνημείου.
Ο πρώτος που μελέτησε τα ηλιακά ρολόγια, στα νεότερα χρόνια,
ήταν ο ομογενής Λ. Παλάσκας (1819-1880),
αξιωματικός του Γαλλικού ναυτικού και από το 1844 της Ελληνικής Ναυτικής Υπηρεσίας.
Ο ίδιος τοποθέτησε και τους μεταλλικούς γνώμονες που υπάρχουν ακόμα.

Μεταξύ 1967- 69 ασχολήθηκαν με αυτά ο καθηγητής της αστρονομίας Κ. Κωτσάκης και
στη συνέχεια οι αστρονόμοι - μαθηματικοί Γρ. Αντωνακόπουλος και Χ. Φραγκάκης. 


Λεωνίδας Παλάσκας
Ανώτερος αξιωματικός του Ελληνικού πολεμικού ναυτικού,
διευθυντής της πρώτης ναυτικής σχολής της Ελλάδας,
γνωστός όχι μόνο για τις ναυτικές του γνώσεις
αλλά και για τις αστρονομικές μελέτες του.

Για τον υπολογισμό της ώρας τις νύχτες αλλά και τις συνεφιασμένες μέρες
υπήρχε στο εσωτερικό του πύργου ένα υδραυλικό ρολόι,
από το οποίο σώζονται μόνο η κυλινδρική δεξαμενή και κάποιες αυλακώσεις στο δάπεδο. 

Το 1967 ο Derek de Solla Price, καθηγητής της Ιστορίας των Επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Yale
και ο Joseph Noble, ιστορικός της Τέχνης,
προσπάθησαν να αναπαραστήσουν την αρχική μορφή του μνημείου
και 
τον τρόπο λειτουργίας του υδραυλικού ρολογιού.

  
ROBERT C. MAGIS
 (C) NATIONAL GEOGRAPHIC SOCIETY 1967, PP.593


Σύμφωνα με την αναπαράσταση αυτή
στο κυλινδρικό πρόσκτισμα υπήρχαν δυο δεξαμενές, η μία ψηλότερα από την άλλη.Το νερό από την πηγή της Κλεψύδρας, έφθανε στην επάνω δεξαμενή και από εκεί στην κάτω,
όπου υπήρχε πλωτήρας συνδεδεμένος με μία λεπτή μπρούτζινη αλυσίδα. 
Όπως
 αυτός ανέβαινε με τη στάθμη του νερού, κινούσε την αλυσίδα,
η οποία με τη σειρά της περιέστρεφε ένα δίσκο ωρολογίου που
βρισκόταν 
στο κέντρο του πύργου
 ανάμεσα σε αγάλματα του Ποσειδώνατου Ηρακλή και του Άτλαντα. 
 
Ένα μαρμάρινο παραπέτο, ύψους 0,90μ περίπου, προστάτευε το μηχανισμό του ρολογιού, που ήταν ανοιχτό μέρα και νύχτα.
Κάθε 24 ώρες άδειαζαν τη μικρή δεξαμενή και αυτό ισοδυναμούσε με κούρδισμα του ρολογιού.
Ένας σωλήνας έφερνε το νερό αυτό σε κρουνούς και σε σιντριβάνια μπροστά από το μηχανισμό του ρολογιού.

  

ROBERT C. MAGIS
(C) NATIONAL GEOGRAPHIC SOCIETY 1967, PP.593

Υποθέτουμε ότι ο μηχανισμός αυτός καταστράφηκε κατά τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες
όταν ο 
Πύργος των Ανέμων είχε μετατραπεί σε εκκλησία ή σε βαπτιστήριο κάποιας άλλης γειτονικής εκκλησίας,
ενώ
 στο χώρο έξω από την ΒΑ είσοδο του υπήρχε χριστιανικό κοιμητήριο.
Γύρω στο 1700 μετά την αποχώρηση του Μοροζίνη και την ανακατάληψη της πόλης από τους Τούρκους
μετετράπη σε
 τεκέ (τόπο προσευχής) των Δερβίσηδων, του Τάγματος των Μεβλεβήδων
και
 ονομαζόταν τεκές του Μπραΐμη.
Τότε μάλλον ανοίχτηκαν και τα παράθυρα.
Το Ωρολόγιον μαζί με τον παρακείμενο Μεντρεσέ (ιεροσπουδαστήριο των Μεβλεβήδων) ήταν, 
για έναν αιώνα,
 ο πόλος του πνευματικού Ισλάμ στο κέντρο του Ελληνισμού.

 
Αυτή η ιδιαιτερότητα του χώρου έσωσε το μνημείο από το Λόρδο Έλγιν που
το 1805 είχε καταστρώσει σχέδια για τη μεταφορά ολόκληρου του κτηρίου στην Αγγλία.
Λίγο μετά το 1750 έφτασαν στην Αθήνα

ο Άγγλος ζωγράφος James Stuart  
και ο συμπατριώτης του
αρχιτέκτονας 
Nicolas Revett
  

που κατά τα έτη 1751-56 μελέτησαν προσεκτικά τη Ρωμαϊκή Αγορά
και έκαναν λεπτομερείς μετρήσεις και αρχιτεκτονικά σχέδια.
    

Στο τετράτομο έργο τους «Antiquities of Athens» που εκδόθηκε το 1762,
έκαναν μια θαυμάσια παρουσίαση του μνημείου
και έτσι έγινε γνωστό σε όλη την Ευρώπη.


Μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1828 το κτήριο παρέμεινε αχρησιμοποίητο.
Ο λαός είχε την εντύπωση ότι επρόκειτο για ναό αφιερωμένο στον Θεό Αίολο,
εξ ου και η ονομασία «Ναός του Αιόλου» καθώς και η ονομασία της κοντινής οδού.
Μιαν εικόνα της εξέλιξης του μνημείου παίρνουμε
α
πό χαλκογραφίες, σχέδια και ελαιογραφίες περιηγητών του 18ου και 19ου αιώνα

      
«Ο Πύργος του Ανδρόνικου του Κυρρήστου»
Χαλκογραφία των James Stuart και Nicholas Revett. 1751


και από φωτογραφίες μετά το 1850.
      
Dr. Claudius Galen Wheelhouse 1850
Μπράντφορντ, Εθνικό Μουσείο Φωτογραφίας, Κινηματογράφου και Τηλεόρασης.
sundials.gr

"ΧΡΟΝΟΛΟΓΙΟ"-ΛΕΗΛΑΣΙΕΣ


ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *