Η σημασία της πορφυράς ταινίας στα μυστήρια της Σαμοθράκης προέρχεται από τα σχόλια στον Απολλώνιο τον Ρόδιο, στο κείμενο της Αργοναυτικής εκστρατείας: "Λένε ότι ο Οδυσσέας, όντας μύστης και χρησιμοποιώντας τον πέπλο της Λευκοθέας ως ταινία, σώθηκε από την καταιγίδα στη θάλασσα, βάζοντας το πέπλο γύρω από την κοιλιά του.
Γιατί οι μύστες δένουν πορφυρές ταινίες γύρω από τις κοιλιές τους". Σχόλια Απολλ. Póδ 1, 916 b "τάς τελετάς τάς έν Σαμοθράικηι άγομένας, ας ει τις μυηθείη, έν τοις κατά θάλασσαν χειμώσι διασώζεται, και Όδυσσέα δε φασι μεμυημένον έν Σαμοθράικηι χρήσασθαι τώι κρηδέμνωι αντί ταινίας- περί γαρ τήν κοιλίαν οι μεμυημένοι, ταινίας άπτουσι πορφυράς" .
Αυτό είναι σημαντικό, καθώς αναδεικνύει μια λεπτομέρεια της ιεροτελεστίας μαζί με το σκοπό της μέσα σε ένα μυθικό πλαίσιο. Η ιεροτελεστία, με απέκδυση και ένδυση με ένα κομμάτι πορφυρού υφάσματος, φαίνεται να είναι τυπική για την καβειριακή μύηση·
Σημαίνει ότι ο μυούμενος έχει γυμνωθεί από τα γήινα όπως ο Οδυσσέας έχει πετάξει τα ρούχα του, προτού φορέσει τον πνευματικό,μυστηριακό πέπλο της Λευκοθέας. Το 'πορφυρό' χρώμα δείχνει το μυητικό και μυσταγωγικό χαρακτήρα της ταινίας. Το κείμενο είναι σαφέστατο για το σκοπό της τελετής: Την διάσωση από τους κινδύνους της θάλασσας των επανενσαρκώσεων.
Μια άλλη εφαρμογή της 'πορφύρας ταινίας'αναφέρεται στον Όμηρο, όταν ο Αγαμέμνων καλεί τους συμπολεμιστές του σε μια ηρωική μάχη εναντίον του Έκτορα.. "κρατώντας ένα μεγάλο πορφυρό ρούχο στο δυνατό του χέρι". Πιθανόν αυτό το ύφασμα να χρησιμοποιήθηκε από τον Αγαμέμνονα, για να γίνει ευδιάκριτος μέσα στην ταραχή, και πιθανόν σχετίζεται το με τη μαγική ταινία της Σαμοθράκης, που έχει τη δύναμη να ημερεύει την οχλοβοή. Ομήρου Ίλιαδα. 8,221.(Walter Burkert )
H Λευκοθέα -Ινώ όμως είναι αδερφή της Σεμέλης ,μητέρας του Διονύσου. Είναι αυτή που γίνεται τροφός καθώς ο Δίας της αναθέτει να μεγαλώσει τον Διόνυσο μετά τον θάνατο της Σεμέλης/Σελήνης. Μυρσίλος δὲ οὐ μόνην τὴν Ἰνὼ Λευκοθέαν φησίν, ἀλλὰ καὶ τὰς Νηρηίδας, Λευκοθέας ὀνομάζει. Artemidorus Onir., Onirocriticon Book 2, chapter 38, line 11
Λευκοθέες είναι επίσης οι Νύμφες Υάδες- θεότητες της γονιμοποιού βροχής/υγρασίας, από την λέξη ύω=βρέχω καθώς έτσι σημαίνεται ο Διονύσος όπως και ο όμβριος Ζεύς . Η προτροπή «Υε Κύε» στα Ελευσίνια μυστήρια , δηλαδή «βρέξε/γονιμοποίησε- καρποφόρησε /κυοφόρησε » (καθώς το κύω/κυέω σημαίνει κυοφορώ), δηλώνει την επίκληση για πνευματική γονιμοποίηση,κυοφορία αλλά και καρποφορία .
β)ΤΑ ΤΡΙΑ ΕΙΔΗ ΤΗΣ ΜΥΣΤΗΡΙΑΚΗΣ ΚΑΘΑΡΣΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ ΤΟΥ ΨΗΦΙΔΩΤΟΥ.
Στην φιλοσοφική σκέψη των ορφικοπυθαγορείων και πλατωνικών φιλοσόφων,με την θάλασσα αλληγορείται ο κόσμος των συνεχών επανενσαρκώσεων. Με την κοιλιακή χώρα-ηλιακό πλέγμα- συμβολίζεται το "επιθυμητικό" της ψυχής (κατά Πλάτωνα) δηλ.το ένα άλογο μέρος της ,αυτό των σαρκικών παθών και των υλικών εξαρτήσεων.
Η τοποθέτηση της πορφυράς ταινίας λοιπόν εκεί και ο διαχωρισμός αυτού του μέρους, του επιθυμητικού, υποδηλώνει την κάθαρσή του δια των μυστηρίων , μέσω της αρετής της εγκράτειας και της σωφροσύνης. Ο δεύτερος διαχωρισμός υποδηλώνεται στην Περσεφόνη, με το περιδέραιο στον λαιμό της .
Το μέρος μεταξύ της κοιλιακής χώρας (επιθυμητικού) και της κεφαλής (λογιστικού ) ονομάζεται "θυμοειδές" της ψυχής και αποτελεί το δεύτερο άλογο μέρος της, το οποίο δηλώνει τις συναισθηματικές ελείψεις ή υπερβολές της. Αυτές η ψυχή πρέπει να αναγνωρίσει στον εαυτό της και να αυτοθεραπεύσει μέσω ενδοσκοπήσεως, και κάθαρσης δια της αρετής της ανδρείας.
Το κεφάλι αποτελεί τον οίκο του αθάνατου μέρους της ψυχής στον άνθρωπο, αυτού που έχει επαφή με το θείον. Πρόκειται για το "λογιστικόν" μέρος της ψυχής, σύμφωνα με την ορολογία που μας παραδίδει ο Πλάτων στην "Πολιτεία" και καθάρεται δια της αρετής της φρόνησης. Το περιδέραιο -ως κυκλικό κόσμημα στον λαιμό της Περσεφόνης -δηλώνει το τέλος των επανερσακώσεων στον κόσμο της γέννησης και της θάλασσας των παθών και των άθλων , των πόνων και του θανάτου.
"Εύ ταν κύκλου λήξαι και αναπνεύσαι κακότητος " ηύχοντο με μυστηριακή σημασία, οι πυθαγόρειοι μεταξύ των,πιστεύοντας στην αθανασία της ψυχής και στην ευδαιμονία της εκτός των δεσμών και των πόνων του υλικού σώματος. Με τον τμηματικό διαχωρισμό , των τριών μερών της Ψυχής-Περσεφόνης ,στο βοτσαλωτό του μνημείου της Αμφίπολης συμβολίζεται ,κατά την άποψή μου, η ψυχή αυτή που έχει αποκαθαρθεί δια των μυστηρίων, από τα θνητά της πάθη και κλείνοντας τον τελευταίο κύκλο της γήινης ενσάρκωσης,επιστρέφει τελεία και εκθεωμένη στην Ιθάκη της .
Εκεί, στην αστρική της Πατρίδα, όπου αιωνίως νέα, θα συμποσιάζεται μετά των θείων ψυχών στις Νήσους των Μακάρων.
Της Eλένης Ελαφηβόλου-Τσιλιβή
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΟΜΑΔΑ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΑΜΦΙΠΟΛΗΣ
©www.visaltis.net
- Με την επιφύλαξη κάθε νόμιμου δικαιώματος. Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του και υπάρχει ενεργός σύνδεσμος(link ). .
Σχόλια