(Αρθρο απο την εφημεριδα "Ριζοσπαστης"-Κυριακή 3 Νοέμβρη 1996)
"Σας αναφέρουμε ότι οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο "Παλαιόκαστρο" Τερπνής, τις τελευταίες ημέρες, έφεραν στο φως μεγίστης και ανυπολογίστου αξίας ευρήματα από αρχαιότατη ελληνική πόλη της Βισαλτίας, και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των αρχαιολόγων, που επιβλέπουν τις διενεργούμενες ανασκαφές, αποκαλύπτεται ελληνική πόλη που έχει ζωή 800 και πλέον χρόνων, ήτοι από τον 4ο π.Χ. αιώνα μέχρι τον 4ο μ.Χ. αιώνα".
Τα παραπάνω αναφέρονται σε έγγραφο της Κοινότητας Τερπνής Σερρών, με ημερομηνία 15/7/93, και απευθύνεται στον τότε υπουργό ΠΕΧΩΔΕ της ΝΔ, Αχιλλέα Καραμανλή. Η κοινότητα ζητάει επιχορήγηση 100 εκατ. δραχμών για την ολοκλήρωση των ανασκαφών.
Την ίδια εποχή και για το ίδιο θέμα, έγγραφα προς τη Διεύθυνση Αρχαιοτήτων του ΥΠΠΟ, έστελνε η ΙΗ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων Καβάλας,η οποία ζητούσε χρηματοδότηση για την ανασκαφή στην Τερπνή, η οποία εδώ και τρία χρόνια έχει σταματήσει.
Το ιστορικό αυτής της ανασκαφής έχει ως εξής: Το 1981 στην κορυφή του λόφου της ακρόπολης της αρχαίας πόλης πραγματοποιήθηκαν εκτεταμένες εργασίες ισοπέδωσης από αυθαίρετη απόπειρα εγκατάστασης κατασκηνώσεων θρησκευτικού σωματείου, απόπειρα που ματαιώθηκε με την ποινική δίωξη των υπεύθυνων. Μετά από αυτό ακολούθησε ένα πρόγραμμα σωστικών ανασκαφικών ερευνών για την εντόπιση των ζημιών και τον καθορισμό των ορίων του αρχαιολογικού χώρου.
Η σωστική ανασκαφή μετατράπηκε σε συστηματική,αφού η έρευνα που είχε ανατεθεί στην αρχαιολόγο Μαριάννα Καραμπέρη,πρώτη ανασκαφέα της περιοχής, με τη συμβολή του συντηρητή αρχαιοτήτων, Γ. Ξυλαπετσίδη,του αρχιφύλακα του Μουσείου Σερρών, Π. Ρίζου,και του αρχιτέκτονα Τ. Φελλίνι,ανέδειξε κτιριακό συγκρότημα ρωμαϊκών χρόνων και εντόπισε την ύπαρξη αρχαιότερης κτιριακής φάσης του 4ου π.Χ. αιώνα στα βαθύτερα στρώματα.
Η συνέχιση των ανασκαφών έφερε στο φως κτιριακό συγκρότημα ληνών του 2ου μ.Χ. αιώνα και μνημειακή βασιλική ρωμαϊκών χρόνων,η ύπαρξη της οποίας ήταν γνωστή από μία αρχαία τιμητική επιγραφή, που αναφέρει ανέγερση βασιλικής με εξέδρα και τρεις οίκους. Πρόκειται για αψιδωτό οικοδόμημα σπάνιο στον ελλαδικό χώρο,αλλά σύνηθες δημόσιο κτίριο του ρωμαϊκού φόρουμ. Επίσης, η ανασκαφή ανέδειξε τμήμα του τείχους που περιέβαλλε την ακρόπολη σε μήκος περισσότερο των 150 μέτρων, ενώ στην ίδια περιοχή, το 1969, είχε αποκαλυφθεί μακεδονικός τάφος του Ιππόνακτου και του Διοσκουρίδη, δύο αδελφών που θα ανήκαν στην ανώτερη κοινωνική τάξη. Στα κινητά ευρήματα συγκαταλέγεται άφθονη κεραμική και νομίσματα που καλύπτουν την περίοδο από τον 4ο έως τον 1ο αιώνα π.Χ., καθώς και την περίοδο από το 2ο έως τον 4ο αιώνα μ.Χ.
Κενά στην έρευνα
Τότε η Νομαρχία Σερρών διέθεσε πιστώσεις 10 εκατ. δραχμών,που μεταφέρθηκαν στην Εφορεία μέσω της Κοινότητας Τερπνής και με τις οποίες προχώρησε η ανασκαφή και αποκαλύφθηκε το μεγαλύτερο μέρος της βασιλικής. Την ίδια εποχή η ΙΗ ΕΠΚΑ, με έγγραφο που φέρει την ημερομηνία 9/8/93,ζητούσε από το ΥΠΠΟ πιστώσεις 70 εκατ.για την ολοκλήρωση της ανασκαφής της βασιλικής και την κατασκευή στεγάστρων στη βασιλική, στο συγκρότημα ληνών και στο μακεδονικό τάφο.
Αυτά τα χρήματα δε δόθηκαν ποτέ. Παραλίγο να μη δοθούν και οι πιστώσεις 13 εκατ. που είχαν εγκριθεί από το ΥΠΕΧΩΔΕ, όταν κυβέρνηση ήταν η ΝΔ και οι οποίες θα εκταμιεύονταν από το Νομαρχιακό Ταμείο.Με αυτές τις πιστώσεις έπρεπε να πληρωθούν τα ημερομίσθια των εργατών, των χειριστών σκαπτικών μηχανημάτων και οι προμηθευτές εργαλείων. Αλλά η επόμενη κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ διαφώνησε με τις εγκεκριμένες πιστώσεις διότι τις θεώρησε "προεκλογικές παροχές".
Μετά από διαμαρτυρίες τα 13 εκατ. δραχμές δόθηκαν από το ΥΠΠΟ και συγκεκριμένα από τις πιστώσεις του ΛΟΤΤΟ. Εκτοτε το χάος... αφού το υπουργείο Πολιτισμού "δε δύναται" να χρηματοδοτήσει και βέβαια οι πιστώσεις της Εφορείας δεν επαρκούν. Με μόλις τέσσερα εκατομμύρια που διέθεσε η νομαρχία πραγματοποιήθηκε η περίφραξη του αρχαιολογικού χώρου και κατασκευάστηκε το στέγαστρο της βασιλικής,ενώ ο χώρος φυλάσσεται από έναν μόνο φύλακα και αυτός αποσπασμένος.
Η διακοπή της ανασκαφής για τρία χρόνια δημιουργεί μεγάλα κενά στην ιστορική και αρχαιολογική έρευνα για την περιοχή της αρχαίας Βισαλτίας. Η ανασκαφέας λέει ότι "θα μπορούσε αυτή η περιοχή να ενταχθεί στα ΠΕΠ της Κοινότητας, αλλά προηγήθηκε η επίσης σημαντική Αμφίπολη".Πάντως σε περίπτωση αναδιανομής των κονδυλίων είναι πιθανό την τελευταία στιγμή να συμπεριληφθεί στα ΠΕΠ και η ανασκαφή στην Τερπνή.
Για την ιστορία της περιοχής της Βισαλτίας έχουμε πολύ λίγες πληροφορίες από τον Ηρόδοτο και τον Στράβωνα. Ο δεύτερος γράφει ότι "στα βόρεια της Αμφίπολης κατοικούσαν οι Βισάλτες. Η χώρα τους εκτεινόταν ως την πόλη της Ηράκλειας και κατείχαν μία πλούσια κοιλάδα που διέσχιζε ο Στρυμόνας". Ο Θουκυδίδης αναφέρει ότι η Βισαλτία ανήκε στη Μακεδονία, γιατί τα όρια του βασιλείου της Μακεδονίας είχαν επεκταθεί ως το Στρυμόνα την εποχή του Αλέξανδρου Α. Στην περιοχή της Βισαλτίας βρίσκεται η αρχαία πόλη Βέργη,ιδιαίτερα πλούσια αφού τα μεταλλεία της δίνουν ασήμι και οι Βισάλτες κόβουν νομίσματα.
Η ανασκαφέας πιστεύει ότι τα ευρήματα της ανασκαφής ίσως να ανήκουν στη Βέργη,μια πόλη η οποία ζει μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια και αυτό επιβεβαιώνεται από επιγραφές. Η παραπάνω εκδοχή συνάγεται τόσο από επιγραφή σχετική με αγορανομικό έλεγχο του χρυσού,όσο και από τα συσσωρευμένα ποταμολίθαρα της ευρύτερης περιοχής που σχετίζονται με την επεξεργασία του χρυσού. Αλλωστε, στην περιοχή το ΙΓΜΕ έχει εγκαταστήσει μονάδα παραγωγής χρυσού, ενώ οι ιστορικές πηγές συνδέουν τη Βέργη όσο και την ευρύτερη Βισαλτία με επεξεργασία πολύτιμων μετάλλων.
Σχόλια