Το αμπέλι μαζί με το σταφύλι και τα παράγωγα του ήταν γνωστά ακόμη από την παλαιολιθική εποχή. Κουκούτσια σταφυλιών έχουν βρεθεί μετά από ανασκαφές σε κατοικίες που ανάγονται στην εποχή του χαλκού!
Κατά την μυθολογία, ο Στάφυλος γιος του Διονύσου και της Αριάδνης, ήταν βοσκός του βασιλιά Οινέα. Ο Στάφυλος παρατήρησε ότι όταν έβοσκε τις κατσίκες του, κάποια από αυτές τρώγοντας τον καρπό των αμπελιών πάχαινε περισσότερο από τις άλλες,άλλα και ότι ''τρελαινόταν''!Τότε ο Στάφυλος μάζεψε μερικά σταφύλια και τα πήγε στον βασιλιά του. Ο Οινέας παρασκεύασε τότε ένα χυμό τον οποίο ονόμασε "οίνο", ενώ στον καρπό έδωσε το όνομα του βοσκού του (σταφύλι) προς τιμήν του.
Στην περιοχή της Βισαλτίας η γνώση της καλλιέργεια της αμπέλου είναι διαδεδομένη από τα βάθη της αρχαιότητας και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την λατρεία του Διονύσου από τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής.Αυτή την εποχή, από τέλη Σεπτεμβρίου ως και τα μέσα Οκτωβρίου ξεκινά ο τρύγος.Τα παλιότερα χρόνια ο τρύγος είχε την μορφή πανηγυριού παρά αγροτικής εργασίας.Και σήμερα όμως ο τρύγος αποτελεί μια ευχάριστη διαδικασία,αφού άνθρωποι κάθε ηλικίας φροντίζουν να βρίσκονται εκείνη την ημέρα στον τρύγο.
Τα σταφύλια θα μαζευτούν στα καλάθια και τα κο(υ)φίνια και θα μεταφερθούν στα σπίτια όπου και θα πατηθούν.Αυτό σήμερα γίνεται με χειροκίνητες και ηλεκτροκίνητες μηχανές ή με τον παραδοσιακό τρόπο,δηλαδή με τα πόδια!
Μετά θα τοποθετηθούν στα βαρέλια όπου και θα παραμείνουν περίπου ένα μήνα.
Αφού λοιπόν ο μούστος θα ωριμάσει,θα στραγγιστεί από τα βαρέλια και μέσα θα παραμείνουν τα απομεινάρια ,δηλ.τα κουκούτσια και τα τσαμπιά από τα σταφύλια.Τα ονομαζόμενα και "τσίπρα".
Αυτά θα φορτωθούν και θα μεταφερθούν στα "καζάνια" για να ξεκινήσει η διαδικασία της απόσταξης.
Η παρασκευή του τσίπουρου στην Βισαλτία και ειδικότερα στην Τερπνή, απότελει ίσως την πιο αγαπημένη ασχολία των κατοικών.
Το φρέσκο τσίπουρο σε λίγο θα αρχίσει να ρέει από τους αποστακτήρες,και ένα πραγματικό γλέντι θα αρχίσει να στήνεται γύρω από κάθε "καζάνι", με τους μεζέδες από τα "κάρβουνα" ,ζουρνάδες και νταούλια,μέχρι... και λαϊκές ορχήστρες!!
Σχόλια
- Ο συμπαθέστατος κατά τα άλλα 56χρονος κυρ-Μήτσιους ο Ντενεκές της Λάμπραινας στην Κοκορίτσα, είναι σύγχρονος υπάκουος, καί πιστός γεωκτήμων - γεωργός- καλλιεργητής, όπως τα κελεύσματα των καιρών καί οι σημερινές μονοκαλλιέργειες, επιβάλλουν καί επιτάσσουν. Καλλιεργεί στο αγρόκτημα τού χωριού ετησίως, λίγες χιλιάδες στρέμματα έφορης γής. Μόνον μερικά από αυτά είναι δικά του από κληρονομιά των γονιών του, καί προικώα της γυναίκας του. Αρκετά από αυτά τα νοικιάζει, χρόνια τώρα, έναντι μικρού τιμήματος, από τον κουμπάρο του πού είναι μετανάστης στη Γερμανία. Κάποια, είναι του παλιού του γείτονα, του Μένιου, πού βρίσκεται οικογενειακώς στην Αθήνα καί εργάζεται ως σερβιτόρος. Κάμποσα είναι ιδιοκτησία της χήρας κυρα-Μαρίκας, εγγονής ενδόξου Μακεδονομάχου, πού βρίσκεται γιά πολλά χρόνια στο γηροκομείο, πού κι αυτά τα ζάπωσε, έναντι ενοικιοστασίου για αόριστο χρόνο, το ίδιο έκανε καί με τα χωράφια του μεγαλολογιστή συγχωριανού του, πού διατηρεί λογιστικό γραφείο στη Θεσσαλονίκη. Τούς ενδιάμεσους δρόμους πού υπήρχαν άλλοτε μεταξύ των χωραφιών καί τους τράφους, τους κατήργησε αφού πλέον τα έκανε όλα «δικά του», καί δεν του χρειάζονται. Τύφλα να ‘χουν ο αναδασμός καί τα δίκτυα άρδευσης. Είναι γραμμένος στο Μητρώο Αγροτών από εφέτος. Έχει όλον τον υπερσύγχρονο μηχανικό εξοπλισμό, καί την αγροτοτεχνική υποδομή. Διαθέτει ελκυστήρες, μεταφορικά, αποθήκες, υπόστεγα, συστήματα άροσης, σποράς, λίπανσης, άρδευσης, ψεκασμών, συγκομιδής, πού θα τον ζήλευε καί ο πρώτος ράντσομαν τής πεπολιτισμένης Άγριας Δύσης. Τα έχει όλα τέλος πάντων.Mιά αυλή γεμάτη εργαλεία καί σιδερικά!. Είναι σύγχρονος νεοέλλην Αγρότης καί δεν ψάχνεται, όπως άλλοι. Οδηγεί γυαλιστερό θωρακισμένο Ναβάρα 4χ4 3500cm3 τούρμπο ντίζελ, τρέφει κώμη καί περιποιημένο μούσι, καπνίζει μάρλμπορο, πίνει τζάκ ντάνιελ. Πάει από χόμπυ κυνήγι, μπάς καί χάσει μερικά κιλά, λέει, τέτοιος χοντροκοιλαράς πού είναι. Έχει τον Γεωπόνο του, από όπου προμηθεύεται όλα τα γεωργικά του εφόδια, τά λιπάσματα καί τα ζιζανιοκτόνα φάρμακα για τις καλλιεργητικές του ανάγκες, πού τον συμβουλεύεται στο γραφείο του, στις αποθήκες του. Σπέρνει μεταξύ των άλλων, σιτάρια μαλακά-σκληρά, ζαχαρότευτλα, αραβόσιτους, βαμβάκια. Παραδίδει ή αποθηκεύει, κατά περίπτωση, τις σοδιές του στο εμπόριο μετά τη συγκομιδή, έναντι εξευτελιστικών τιμών, λαμβάνει επιδοτήσεις (!!!), σύμφωνα με τις δηλώσεις τιμολογίων πώλησης προϊόντων, κορμού, οσδε, καί καρτελακίων (σπόρων-λιπασμάτων-φαρμάκων)πού συντάσσει καί υποβάλλει αρμοδίως καί αναλόγως κατά περίπτωση, πού πολύ το ΄φχαριστιέται καί το χαίρεται, παίρνει επιστροφές Φ.Π.Α., ξοφλά τον γεωπόνο του, τους ιδιοκτήτες των χωραφιών πού νοικιάζει, τον μαστρο-Θύμιο τον γκαραζιέρη, το πρατήριο καυσίμων, το ΤΟΕΒ της περιοχής του, τα γραμμάτια στην τράπεζα, - που τελειωμό δεν έχουν - παίρνει πάλι καινούργια καλλιεργητικά δάνεια, κρατάει λογαριασμούς, στέλνει λεφτά στα παιδιά, καί ίσα – ίσα πού καταφέρνει, να τα βγάλει πέρα… Συμμετέχει με άλλους αγρότες, όποτε παραστεί ανάγκη, για διεκδίκηση των δίκαιων αιτημάτων τους, σε μπλόκα, κατά προτίμηση στα σύνορα,- για πιθανή καί αναπόφευκτη επίσκεψη στά παρακείμενα καζίνο καί μπάρς,- με το παλιό του τρακτέρ την μπελαρούσα για να δείχνει καί να φαίνεται κακομοίρης. Ενίοτε καίνε παλιά λάστιχα, κλείνουν τους δρόμους, στήνουν οδοφράγματα…εμποδίζουν διελεύσεις…
- Ο συμπαθέστατος κατά τα άλλα 56χρονος κυρ-Μήτσιους ο Ντενεκές της Λάμπραινας στην Κοκορίτσα, είναι σύγχρονος υπάκουος, καί πιστός γεωκτήμων - γεωργός- καλλιεργητής, όπως τα κελεύσματα των καιρών καί οι σημερινές μονοκαλλιέργειες, επιβάλλουν καί επιτάσσουν. Καλλιεργεί στο αγρόκτημα τού χωριού ετησίως, λίγες χιλιάδες στρέμματα έφορης γής. Μόνον μερικά από αυτά είναι δικά του από κληρονομιά των γονιών του, καί προικώα της γυναίκας του. Αρκετά από αυτά τα νοικιάζει, χρόνια τώρα, έναντι μικρού τιμήματος, από τον κουμπάρο του πού είναι μετανάστης στη Γερμανία. Κάποια, είναι του παλιού του γείτονα, του Μένιου, πού βρίσκεται οικογενειακώς στην Αθήνα καί εργάζεται ως σερβιτόρος. Κάμποσα είναι ιδιοκτησία της χήρας κυρα-Μαρίκας, εγγονής ενδόξου Μακεδονομάχου, πού βρίσκεται γιά πολλά χρόνια στο γηροκομείο, πού κι αυτά τα ζάπωσε, έναντι ενοικιοστασίου για αόριστο χρόνο, το ίδιο έκανε καί με τα χωράφια του μεγαλολογιστή συγχωριανού του, πού διατηρεί λογιστικό γραφείο στη Θεσσαλονίκη. Τούς ενδιάμεσους δρόμους πού υπήρχαν άλλοτε μεταξύ των χωραφιών καί τους τράφους, τους κατήργησε αφού πλέον τα έκανε όλα «δικά του», καί δεν του χρειάζονται. Τύφλα να ‘χουν ο αναδασμός καί τα δίκτυα άρδευσης. Είναι γραμμένος στο Μητρώο Αγροτών από εφέτος. Έχει όλον τον υπερσύγχρονο μηχανικό εξοπλισμό, καί την αγροτοτεχνική υποδομή. Διαθέτει ελκυστήρες, μεταφορικά, αποθήκες, υπόστεγα, συστήματα άροσης, σποράς, λίπανσης, άρδευσης, ψεκασμών, συγκομιδής, πού θα τον ζήλευε καί ο πρώτος ράντσομαν τής πεπολιτισμένης Άγριας Δύσης. Τα έχει όλα τέλος πάντων.Mιά αυλή γεμάτη εργαλεία καί σιδερικά!. Είναι σύγχρονος νεοέλλην Αγρότης καί δεν ψάχνεται, όπως άλλοι. Οδηγεί γυαλιστερό θωρακισμένο Ναβάρα 4χ4 3500cm3 τούρμπο ντίζελ, τρέφει κώμη καί περιποιημένο μούσι, καπνίζει μάρλμπορο, πίνει τζάκ ντάνιελ. Πάει από χόμπυ κυνήγι, μπάς καί χάσει μερικά κιλά, λέει, τέτοιος χοντροκοιλαράς πού είναι. Έχει τον Γεωπόνο του, από όπου προμηθεύεται όλα τα γεωργικά του εφόδια, τά λιπάσματα καί τα ζιζανιοκτόνα φάρμακα για τις καλλιεργητικές του ανάγκες, πού τον συμβουλεύεται στο γραφείο του, στις αποθήκες του. Σπέρνει μεταξύ των άλλων, σιτάρια μαλακά-σκληρά, ζαχαρότευτλα, αραβόσιτους, βαμβάκια. Παραδίδει ή αποθηκεύει, κατά περίπτωση, τις σοδιές του στο εμπόριο μετά τη συγκομιδή, έναντι εξευτελιστικών τιμών, λαμβάνει επιδοτήσεις (!!!), σύμφωνα με τις δηλώσεις τιμολογίων πώλησης προϊόντων, κορμού, οσδε, καί καρτελακίων (σπόρων-λιπασμάτων-φαρμάκων)πού συντάσσει καί υποβάλλει αρμοδίως καί αναλόγως κατά περίπτωση, πού πολύ το ΄φχαριστιέται καί το χαίρεται, παίρνει επιστροφές Φ.Π.Α., ξοφλά τον γεωπόνο του, τους ιδιοκτήτες των χωραφιών πού νοικιάζει, τον μαστρο-Θύμιο τον γκαραζιέρη, το πρατήριο καυσίμων, το ΤΟΕΒ της περιοχής του, τα γραμμάτια στην τράπεζα, - που τελειωμό δεν έχουν - παίρνει πάλι καινούργια καλλιεργητικά δάνεια, κρατάει λογαριασμούς, στέλνει λεφτά στα παιδιά, καί ίσα – ίσα πού καταφέρνει, να τα βγάλει πέρα… Συμμετέχει με άλλους αγρότες, όποτε παραστεί ανάγκη, για διεκδίκηση των δίκαιων αιτημάτων τους, σε μπλόκα, κατά προτίμηση στα σύνορα,- για πιθανή καί αναπόφευκτη επίσκεψη στά παρακείμενα καζίνο καί μπάρς,- με το παλιό του τρακτέρ την μπελαρούσα για να δείχνει καί να φαίνεται κακομοίρης. Ενίοτε καίνε παλιά λάστιχα, κλείνουν τους δρόμους, στήνουν οδοφράγματα…εμποδίζουν διελεύσεις…
-Πρίν λίγες ήμερες ο Κυρ-Μήτσιους μάζεψε τα καρούλια μέ τα πολυμπέκ, τέρμα τα ποτίσματα. Οι κουζάδες άρχισαν να σκάζουν καί να βγαίνει το βαμβάκι κρεμασμένο, όσο δεν φαγώθηκε από τα πράσινα σκουλήκια.. άσπρισε το απέραντο χωράφι. Τώρα ετοιμάζει την βαμβακοσυλεκτική του μηχανή, αλλάζει τα περσινά φαγωμένα αδράχτια της, βάζει παραπέτια τις πλατφόρμες του, θα κάνει το τελευταίο ράντισμα stopeξ για να ξεραθούν καί να πέσουν γρήγορα τα φύλλα των βαμβακοφυτών, για την εύκολη καί γρήγορη συγκομιδή του βαμβακιού, πού όλα δείχνουν ότι ή απόδοση του θα είναι 280-320 klg ανά στρέμμα!. Ύστερα θα το παραδώσει στο εκκοκκιστήριο του έμπορα ή της ένωσης, με τιμή πού θα «τρέχει» αφού ζυγισθεί καί αφαιρεθούν τα ποσοστά υπαρχόντων ξένων υλών, ληφθεί υπ΄όψιν η σχετική υγρασία του παραδοθέντος βαμβακιού καί θα περιμένει μέχρι την Πασχαλιά - καί βάλε - να πληρωθούν τα έξοδα καί οι κόποι του. Αμέσως μετά, άμα το επιτρέψουν οι καιρικές συνθήκες με τον καταστροφέα του, θα καταστρέψει τις ξεραμένες βαμβακιές, προετοιμάζοντας έτσι τα χωράφια του, για τη νέα καλλιεργητική χρονιά.
- Kι όλα αυτά για να γίνουν εκκοκκισμοί, λαναρίσματα, για να κλωστούν κλωστές, να υφανθούν υφάσματα, για να ραφτούν ρούχα, να καλύψουν την γύμνια. Για να γίνουν πανάκριβα εισαγόμενα με τσίγγινα νταμπελάκια, φαρδιά χαμηλοκάβαλα ή σωληνωτά φθαρμένα τεχνιέντως επιγωνάτια καί πισώκολα φιρμάτα τζίν καί Ράκη Πολυτελείας. Και !!!. Νάτα, στις βιτρίνες των καταστημάτων, ορίστε, έτοιμα είναι καί περιμένουν τους καταναλωτές. Καλοφόρετα, καί είς άλλα με Υγεία.-
- Φαίνεται πώς είναι πολύ μακριά ακόμη τα παρακάτω:
«Ω! Φύση Πολυμήχανη, Μητέρα, Περίπλοκη, Μέγιστη, Φιλική, Πάνσοφη Κόρη, Γης και Θαλάσσης, Βασιλεύουσα. Πάντων μεν συ και Πατήρ και Μήτηρ, Κραταιή, Αθάνατη, Αιωνίας ζωής πρόνοια, Πάντων εσύ Βασιλεύουσα». (Ορφικά: Ορφεύς προς Μουσαίον, το φύσεως θυμίαμα - αρώματα)… ή γη ευ πάσχουσα, ευ ποιεί ( αν ή γη ευεργετείται με την καλλιέργειά της, ευεργετεί τον άνθρωπο!. «καλώς δε κακείνος είπεν ος έφη την γεωργίαν Μητέρα και τροφόν των άλλων τεχνών είναι, και αι αλλαι πάσαι τέχναι και κατά γήν και κατά θάλατταν, όπου δ΄ αν αγκασθή ή γη χερσεύειν, αποσβέννυνται και αι άλλαι τέχναι». Σε ελεύθερη απόδοση: καλά μίλησε και έκείνος πού είπε ότι: ή γεωργία είναι Μητέρα και τροφοδότρια των άλλων επαγγελμάτων διότι , όταν ή γεωργία πηγαίνει καλά, δυναμώνουν και όλα τα άλλα επαγγέλματα και σε στεριά και σε θάλασσα, ενώ όπου αναγκαστικά ή γη μείνει χέρσα, μαραζώνουν και τα άλλα επαγγέλματα. (Ξενοφώντος απόσπασμα – Οικονομικός.)
Υ.Γ.2ον – Οποιαδήποτε αναφορά σε πρόσωπα, ονομασίες, γεγονότα καί καταστάσεις, είναι εντελώς «συμπτωματική»!.- Αρτάνη