Σε πολλές περιοχές της χώρας μας, την πρώτη Μαρτίου ή στις 21 Μαρτίου, ημέρα της εαρινής ισημερίας, τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα αρθρωτό ομοίωμα χελιδονιού, την «χελιδόνα», και τραγουδούν ένα είδος καλάντων, τα χελιδονίσματα.
Το έθιμο της χελιδόνας, έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα, και επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας σε πολλά μέρη της Ελλάδας όπως Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Δωδεκάνησα.
Την «χελιδόνα» σε κάποιες περιοχές την στολίζουν με φύλλα κισσού, που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης, σε άλλες, με ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια, κι αλλού της κρεμούν κουδουνάκια και πολύχρωμα χαρτιά.
Οι «Χελιδονιστές», οι οποίοι ήταν κυρίως παιδιά αλλά και σε κάποιες περιπτώσεις ενήλικες, γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τραγούδια για τον ερχομό των χελιδονιών. Παλιά, οι νοικοκυρές έδιναν στα παιδιά λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι, αυγά και σε λίγες περιπτώσεις χρήματα. Τα λεφτά καθώς και ότι προϊόντα μάζευαν τα παιδιά τα αφιέρωναν στην εκκλησία.
Κάποια «χελιδονίσματα» χαιρετίζουν το έαρ, την άνοιξη και απαγγέλλουν στίχους, για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο μήνα του, τον
Φλεβάρη.
«Ιδε το έαρ το γλυκύ
πάλιν επανατέλλει,
φέρον υγείαν και χαράν
και την ευημερίαν».
Το δίστιχο αυτό, έχει ηλικία πάνω από 11 αιώνες και ήταν η αρχή από ένα «άσμα ευχετήριον» για τον Βυζαντινό αυτοκράτορα, που το λέγανε τα «μέρη» (οι φατρίες, οι Πράσινοι και οι Βένετοι), στον Ιππόδρομο της Κωνσταντινούπολης, πριν αρχίσουν οι ανοιξιάτικοι ιππικοί αγώνες, το λεγόμενο «μακελλαρικόν ιπποδρόμιον» ή «Λουπερκάλιον», από την ομώνυμη ρωμαϊκή γιορτή.
Η εκδοχή που τραγουδιέται στις Σέρρες έχει ως εξής:
Χελιδόνια έρχεται από τη Μαύρη θάλασσα
θάλασσα κι αν πέρασε, έκατσε κι ελάλησε.
Έμαθε τα γράμματα, γράμματα σπουδάματα
γράμματα Ελληνικά που μαθαίνουν τα παιδιά
τα παιδιά από το δάσκαλο.
«Δάσκαλος μας έστειλε να μας δώστε πέντε αυγά.
Κι αν δεν δίντε πέντε αυγά παίρνουμε την κλωσσαριά.
Να γεννά και να κλωσά και να σέρνει τα πουλιά.
Πηγή:www.matia.grl
Το έθιμο αναβιώνει στην Τερπνή Σερρών ο Σύλλογος Γονέων του Δημοτικού Σχολείου όπου μαζί με τους μαθητές και ξύλινες στολισμένες "χελιδόνες"τραγουδούν σε κάθε σπίτι τον ερχομό της άνοιξης.