''Ανταλλαγές & Σχέσεις'' στη Νεολιθική Εποχή


Θεωρείται συχνά ότι οι οικισμοί της Νεολιθικής περιόδου (6800/6500-3200/3000π.Χ.), όσον αφορά τις παραγωγικές δραστηριότητες για την εξασφάλιση των αναγκαίων για την επιβίωση, μοιάζουν με τις σύγχρονες αγροτικές κοινότητες. Αυτό κάθε άλλο παρά πραγματικότητα αποτελεί, καθώς πρόκειται για μια ιδεατή αντίληψη της νεολιθικής αγροτικής οικονομίας. Ο νεολιθικός τρόπος παραγωγής (ΝΤΠ) ήταν σε πολλά σημεία ευάλωτος απέναντι στις ασταθείς αντιδράσεις της φύσης (πλημμύρες, ξηρασία, παγετοί), αλλά και των ίδιων των ανθρώπινων συμπεριφορών (εκδηλώσεις ατομικής και συλλογικής βίας).

Ειδικότερα, στο τέλος της Νεολιθικής Εποχής (4500-3200π.Χ.) οι επιστημονικά διαπιστωμένες γεωμορφολογικές μεταβολές στην περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, ο συνεπακόλουθος εποικισμός οριακών περιοχών από τους νεολιθικούς παραγωγούς και η επερχόμενη αλλαγή των παραγωγικών δραστηριοτήτων καθιστούσε σε πολλές περιπτώσεις αδύνατη την ομαλή κοινωνική, αλλά και βιολογική εξέλιξη των νεολιθικών ομάδων. Σε αυτήν την περίπτωση φαίνεται ότι επιλέχθηκαν κάποια όμοια στοιχεία του υλικού πολιτισμού, όπως η γραπτή κεραμική, τα λίθινα αγγεία, τα κοσμήματα, οι σφραγίδες και τα μεταλλικά αντικείμενα, για να λειτουργήσουν ως ανταλλασσόμενα προϊόντα μεταξύ των απομακρυσμένων νεολιθικών ομάδων στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν τον ενιαίο κοινωνικό και πολιτιστικό χώρο, που είχαν δημιουργήσει στο προγενέστερο νεολιθικό διάστημα.

Οι πρώτες ανταλλαγές στο χώρο του προϊστορικού Αιγαίου ανάγονται με βεβαιότητα στη Νεολιθική Εποχή. Από τις αρχές της Νεολιθικής (Αρχαιότερη Νεολιθική: 6500π.Χ. – 5800π.Χ.) κάποια στοιχεία του υλικού πολιτισμού δείχνουν να καλύπτουν μεγάλες χιλιομετρικές αποστάσεις σε συνάρτηση με
τον τόπο προέλευσης της πρώτης ύλης τους. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι η απομάκρυνση των αγαθών από την πηγή προέλευσής τους και η τυποποίηση του δικτύου ανταλλαγών και σχέσεων με την παραγωγή όμοιων τύπων αντικειμένων, δημιουργούν κανάλια ανταλλαγής αγαθών με πολύ συγκεκριμένη κατεύθυνση και χαρακτήρα.
Το ίδιο φαινόμενο έχει παρατηρηθεί και στην επόμενη περίοδο της Μέσης Νεολιθικής στην Ηπειρωτική Ελλάδα, στην οποία οι άνθρωποι φαίνεται ότι είχαν δημιουργήσει ένα πλέγμα σχέσεων και νοημάτων στον ατομικό, κοινοτικό και διακοινοτικό χώρο, όπως αυτό αποδεικνύεται από τις παρατηρήσεις της γραπτής κεραμικής από τη Θεσσαλία. Επιπλέον επιχειρηματολογική βάση για τις ''Ανταλλαγές και Σχέσεις'' των νεολιθικών ομάδων προσφέρουν οι ισοτοπικές αναλύσεις των αντικειμένων που έχουν κατασκευαστεί από τα όστρεα τύπου Dentalium και Spondylus gaederopus, αλλά και οι νέες μικροσκοπικές εργαστηριακές αναλύσεις του οψιανού/οψιδιανού, του ξεχωριστoύ ηφαιστειακού πετρώματος με την υαλώδη μορφή και το στιλπνό μαύρο χρώμα, που περιγράφουν ένα δίκτυο ''Ανταλλαγών και Σχέσεων'' ανάμεσα στους οικισμούς της κεντρικής Ευρώπης, του Αιγαίου και της δυτικής Ανατολίας στη διάρκεια της Νεολιθικής εποχής.

Μηλιακός οψιανός στη ΒΔ Τουρκία!
Νέα δεδομένα για τις ''Ανταλλαγές και Σχέσεις'' των νεολιθικών ανθρώπων έφεραν στο φως οι αρχαιολογικές έρευνες στο Coskuntepe, έναν παραθαλάσσιο οικισμό της Αρχαιότερης Νεολιθικής εποχής στη βορειοδυτική Τουρκία, έπειτα από τον εντοπισμό και την περισυλλογή εκατόν δέκα τέχνεργων (απολεπισμάτα, φολιδές, πυρήνες, εργαλεία) με υλικό κατασκευής το ξεχωριστό ηφαιστειακό πέτρωμα με την υαλώδη μορφή και το στιλπνό μαύρο χρώμα, τον οψιανό ή οψιδιανό.
Η μακροσκοπική μελέτη των νέων κινητών ευρημάτων (τέχνεργων) έδειξε ότι ο οψιανός, που είχε χρησιμοποιηθεί στην παραγωγή τους, παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με τα γνωστά κοιτάσματα οψιανού από την ηφαιστειογενή περιοχή στο κυκλαδίτικο νησί της Μήλου. Το αρχικό συμπέρασμα της μακροσκοπικής μελέτης επιβεβαίωσε στη συνέχεια η μικροσκοπική ανάλυση (X-Ray Fluorescence and Laser Ablation High Resolution Inductively Coupled Plasma Mass Spectrometry) δειγμάτων οψιανού από τα λίθινα τέχνεργα, η οποία απέδειξε ότι ο οψιανός, που είχε χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή των αντικειμένων στο Coskuntepe της βορειοδυτικής Τουρκίας, είχε και εργαστηριακά διαγνωσμένη προέλευση από το αιγαιακό νησί της Μήλου.
Τα νέα ευρήματα, οι μακροσκοπικές και μικροσκοπικές αναλύσεις τους, καθώς και η μελέτη κατανομής στο χώρο του νεολιθικού οικισμού των λίθινων κινητών ευρημάτων (τέχνεργων) εγείρουν για μια ακόμα φορά το ερώτημα σχετικά με το ''καθεστώς'' (status) προμήθειας οψιανού και άλλων πρώτων υλών ή ακόμα και μεταποιημένων προϊόντων από τους ανθρώπους της Νεολιθικής εποχής. Η παρουσία οψιανού από τη Μήλο στον παραθαλάσσιο οικισμό της βορειοδυτικής Τουρκίας φαίνεται τελικά να ενισχύει την ερμηνευτική προσέγγιση ότι ορισμένοι παράκτιοι οικισμοί της 7ης χιλιετίας (Αρχαιότερη Νεολιθική), και γενικότερα της Νεολιθικής εποχής (6800/6500-3200/3000π.Χ.), λειτούργησαν ως ''κόμβοι ανταλλαγής'' (nodes of exchange) πρώτων υλών ή ακόμα και μεταποιημένων προϊόντων από τους πρώιμους ναυτικούς του Αιγαίου, πιστοποιώντας παράλληλα την ύπαρξη μιας πρώιμης μορφής ναυσιπλοΐας στο Αιγαίο ήδη από την ύστερη 7η χιλιετία π.Χ.

Σχόλια

Ο χρήστης Ανώνυμος είπε…
Εκ παραδρομής γράφτηκε βορειοδυτικής 'τουρκίας' αντί Μικρασίας.

Περιμένουν και εκεί όσοι έχουν κρυφή ελληνική συνείδηση, όπως και τόσοι και τόσοι αλλόφωνοι ΑΥΤΟΧΘΟΝΕΣ ελληνικής καταγωγής στα υπόλοιπα Βαλκάνια.
Ο χρήστης Ανώνυμος είπε…
Dηλαδη εγωριζαν την ναυσιπλοια τις χρονολογιες που αναφερει το αρθρο?
χα χα χα .που εισαι ρε Ευαγγελιδη με τους ινδοευρωπαιους σου.
NICK THE GREEK
Ο χρήστης Ανώνυμος είπε…
Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο στο People&Ideas (Δεκέμβριος 2010) => http://peopleandideas.gr/2010/12/13/neolitic/ και δείτε ορισμένες φωτογραφίες => http://on.fb.me/eUIkA0

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ

Όνομα

Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο *

Μήνυμα *